JAASUUSKA. QAYBTII 2AAD Qore: Dr. Xasanwali Sheekh Xuseen Cismaan, DVM

JAASUUSKA

Qaybta 2aad

Jasuusku mu’min ma aha Nabi Muxammad, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, wuxuu caddeeyey inuusan jaasuusku mu’min ahayn, wuxuuna yiri: “٠ب ِؼشش ِٓ أعٍُ ثٍغبٔٗ ٌُٚ ٠فط اإل٠ّبْ ئٌٝ لٍجٗ! ال رإرٚا اٌّغٍّ١ٓ ٚ ال رزجؼٛا ػٛسارُٙ. فأٗ ِٓ ٠زجغ ػٛسح أخ١ٗ اٌّغٍُ، ٠زجغ هللا ػٛسرٗ. ِٚٓ ٠زجغ هللا ػٛسرٗ ٠فعحٗ ٌٚٛ فٟ جٛف سحٍٗ.” Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: “Dadkiinna carrabkooda ka islaamayow, iimaankuna uusan qalbigooda gelinow! Muslimiinta ha dhibina, sirtoodana ha raadraacina oo goobina, oo kan sirta walaalkiisa muslinka ah raad raaca, si uu u kashifo si dhibaato loogu gaarsiiyo, Ilaahay \هللا ayaa iasguna sirtiisa raad raaca. Qofkuu Ilaahay \هللا sirtiisa raad raacana, wuu fadeexeynaa, xattaa gurigiisa dhexdiisa.” Waxaa wariyay Al Tarmathii \ٞزِزشٌا iyo Ibnu Maajahٗبجِ ٓئث. wuxuu kitaabkiisa Bustaanu أثٛاٌفشط ثٓ اٌجٛصٞ اٌجىشٞ اٌصذ٠مٟ\ Abuu Al Farj bin Al Jawziyyi Al Waacithiina wa Riyyaadu Al Ssaamiciina\ٓ١ؼِغبٌا بض٠سٚ ٓ١اػظٌٛا ْثغزب , laguna daabacay Daaru Al Manaari \بسٌّٕا داس ee Al Qaahirah \شح٘مبٌا bogga laba boqol afar iyo saddon ku wariyay inuu Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, yiri: “ِٓ ِشٝ فٟ ئفشبء ػ١ت أٚ وشف ػٛسح ٌّغٍُ وبْ أٚي خطٛح ٠خطٛ٘ب ٠عؼٙب هللا فٟ إٌبس، ٚوشف هللا ػٛسرٗ ٠َٛ اٌم١بِخ ػٍٝ سؤٚط األشٙبد صُ ٠إِش ثٗ ئٌٝ إٌبس.” Xadiithka macnihiisu waxaa weeye: “Qofka u dhaqaaqa inuu faafiyo ceebta ama kashafo oo muujiyo cawrada iyo wuxuu qarsanyo qof muslin ah, tillaabada ugu horreysa oo uu ku tillaabsado maalinta qiyaame wuxuu Ilaahay \هللا ku gelinayaa naarta, Ilaahayna \هللا wuxuu u kashifayaa oo daboolka 7 ka qaadayaa cawraadkiisa iyo wuxuu qarsanayay maalinta qiyaame inta dad oo maalintaas maxsharka goob joogga ka ah, kaddibna waxaa la amrayaa in naarta la geliyo.” Qofka gaalo Jaasuus u noqda diinta islamka waa ka baxay Diinta Islaamka waana la galaa, waan a laga baxaa. Ninka gaalo jaasuus u noqday, hadduu markiisa hore muslim ahaa, diinta islaamka wuu ka baxay, siday Aayaddaan soo socota noo sheegtay. I1aahay waa naga reebay gargaarsiga krishtaanka Ilaahay, Cazza wa Jalla\ًجٚػض هللا, wuxuu muslimiinta ka reebay inay gaalada wali ka dhigtaan, oo ay gargaar weydiistaan, ay saaxiibbo la noqdaan, ay sirta muslimiinta u sheegaan, ay madax ka dhigtaan ay u hoggaansan yihiin. Qofka taas yeelana Diinta Islaamka dibadda ayuu ka yahay, oo muslin ma ah ee waa gaal. Wuxuu Ilaahay Cazza wa Jalla \ًجٚػض هللا Aayadda sideed iyo labaatnaad ee Suuratu :ku yiriعٛسح آي ػّشاْ\ Aali Cimraana َ { ْل َذ َْ ف َ ي ْ ن َ م َ َ و ين ِ ِمن ْ ؤ ُ ْم ُوِن ال د ْ مِن َ اء َ لِي ْ أَو َ ِرين ِ ْ َكاف ال َ ُون ِمن ْ ؤ ُ ْم ال تَّ ِخذِ َ ََل ) ي ءٍ ْ ِي َشي ف وِ َّ الم َ ْ َس مِن َي م َ َك ف ل 28(} ِ Aayadda macneheedu waxaa weeye: “Yeeyan mu’miniintu ka yeelan (oo yeeyan warka muslimiinta siin iyo sida looga adkaan karaba) gaalada sokeeyey, mu’miniinta ka sokow. Qofka taas falana Ilaahayهللا Diintiisa dhexdeeda waxba kama ah(28).” Wuxuu Ilaahay, Tabaaraka wa Tacaalaa\ٌٝرؼبٚ رجبسن هللا, Aayadda kow iyo afartanaad ee Suuratu Al Maa’idah \بئذحٌّا سحٛعku yiri: ُ ال َ َ { ق ين ذِ َّ ال َ ِر مِن ْ ْ ُكف ِي ال ف َ ُون اِرع َ ُس ي َ ين ذِ َّ ْ َك ال ن ُ ْ ز َح و ُل ََل ي ُ ا الَّرس َ ا أَُّيي َ ي ْ م ُ ي ُ ُوب م ُ ق ْ ِمن ْ ُؤ ت ْ َم ل َ و ْ ِى ِيم ا َ ْو نَّا بِأَف َ وا َآم ْ َ َ ب ْ مِن َ م ِ ْ َكم ال َ ُون ِّرف َ ُح ُو َك ي ْأت َ ي ْ َم ل َ َخِرين ٍم َآ ْ َو ق ِ ل َ ُون َّماع َ ْ َكذِ ِب س م ِ ل َ ُون َّماع َ ُوا س اد َ َ ى ين ذِ َّ ال َ ِمن َ و َِ ِضِ و ا َ و َ م دِ ْ ُؤ ت ْ َم ل ْ ِن ا َ و ُ َ ُخُذوه َذا ف َ ى ْ ُم أُوتِيت ْ إِن َ ُون ُول ق َ َك ي ِ َئ ا أُول ً ئ ْ َشي وِ َّ الم َ مِن ُ َو َك ل ِ م ْ َم ت ْ َن م َ ف ُ َو ت َ ن ْ ت ِ ف ُ و َّ ِرِد الم ُ ي ْ ن َ م َ وا و ُ ْ َذر اح َ ف ُ ه ْ َو ت ٌ ِظيم َ ٌب ع َذا َ ِة ع َ ِخر ْْلَ ِي ا ف ْ م ُ َي ل َ ٌي و ِخْز ا َ ي ْ ِي الُّدن ف ْ م ُ َي ل ْ م ُ ي َ ُوب م ُ ق َ ُطَيِّر ي ْ أَن ُ و َّ ِرِد الم ُ ي ْ َم ل َ ين ذِ ال )41(} َّ Aayadda macneheedu waxaa weeye: “Rasuulkaanow, yeeyan ku tiiraanyenin kuwa ku degdegaya gaalnimada iyo u hogaansanaanta gaalada, ahna kuwa afafkooda ka leh waan rumaynnay, quluubtooduse ayan rumayn, kuwaasoo ah munaafaqiinta, iyo kuwa yuhuudoobay, beentana maqlaya, hadalkaagana u dhegeysanaya inay u geeyaan rag aan adiga kuu imaan, waana jawaasiis., waxayna ka leexinayaan kalimooyinka meeshooda dhabta ah, waxayna leeyihiin: 8 “hadduu Muxammad, Sallaa Allaahu Calyhi Wasallam, idiinku fatwoodo sidaad dooneysaan ka qaata. Hadduuse , Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, taas idin siin waayo, ka digtoonaada. Qofkuu Ilaahayهللا doonayo inuu gaaleeyo, adigu waxba uma hanan kartid oo amarka Ilaahayهللا kama aad celin kartid. Kuwaasi waa kuwo uusan Ilaahayهللا doonayn inuu quluubtooda daahiriyo, waxayna leeyihiin adduunka dhexdiisana dulli, Aakhirana cathaab wayn(41).” Kuwa krishtaanka iyo yuhuudda wali ka dhigtah, Diinta Islaamka way ka bexeen, siduu Ilaahay, Cazza wa Jalla\ًجٚػض هللا, ugu yiri Aayadaha konton iyo kow iyo sideetan iyo kow ee Suuratu Al Maa’idah\بئذحٌّا سحٛع: َ َ { ت ي ْ ن َ م َ ٍض و ْ َ َ ب ُ اء َ لِي ْ أَو ْ م ُ ْ ُضي َ َ ب َ اء َ لِي ْ َى أَو َصار الَّن َ َ و ود ُ ي َ ْي تَّ ِخُذوا ال َ ََل ت ُوا ن َ َآم َ ين ذِ َّ ا ال َ ا أَُّيي َ ي ُ َِِّنو َ ف ْ ْ ُكم ن مِ ْ م ُ ي َّ ل َ و مِ ِ ال الظَّ َ م ْ َو ْق دِي ال ْ ي َ ََل ي َ و َّ إِ َّن الم ْ م ُ ْي ن م ) ِ َ ين 51(} Aayadda macneheedu waxaa weeye: “Kuwiinna iimaanka la helayow – waana sida ka muuqata ayagoo afkooda ka oranaya inay muslimiin yihiin -, ha ka yeelanina yuhuudda iyo krishtaanka gargaarayaal iyo sokeeye, jaasuusna ha u noqonnina. Ayaga ayaa isku ah sokeeye iyo jaasuus, oo isku gargaara colaadda muslimiinta. Markaas midkiinna sokeeye ka dhigtah, oo taladooda ku waafaqa uguna gargaara, jaasuusna u noqda ayaguu ka mid yahay, (oo sidaas ayuu Diinta Islaamka uga baxay, laguna qaadayaa xukunka krishtaanka iyo yuhuudda, siduu Al Qurdhubii \مشغجٌٟا u yiri: “Tacaalaa \ٌٝرؼب wuxuu caddeeyey in qofkaas xukunkiisu yahay xukunka krishtaanka iyo yuhuudda, xukunkaasoo ka reebaya inuu qof murtadka ah oo diinta ka noqday uu qof muslin ah dhaxlo, xukunkaanna waa jirayaa ilaa yawmu al qiyaamah.” Wuxuu kaloo Al Qurdhubii \مشغجٌٟا yiri: “Kuwa gaalada krishtaanka ah iyo yuhuudda wali ka dhigta waxay Ilaahayهللا u khilaafeen iyo Rasuulkiisa, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, siday kuwaasu u khilaafeen. Sidaas ayuu uga mid noqday. Qofka gaalada jecel wuxuu jecelyahay oo uu u bogay waxay ku taagan yihiin, oo ah caqiidadooda, hadduu caqiidadooda jecelyahayna waa gaal muruxsan, waana in markaas la colaadiyaa siday waajib u tahay in ayaga la colaadiyo. Waxaana waajib u noqonaysa oo uu gelayaa naarta siday ayagaba waajib ugu noqotay. Sidaasuu ayaga uga mid noqday.” Qofkaas waxaa laga furaya haweentiisa, caruurtana waa laga qaadanayaa, markuu dhintana la dhaxli mayo, salaadda janaazada lagu tukan mayo, qubuuraha muslimiintana lagu aasi mayo). Aayadda kow iyo sideetanaadna ee Suuratu Al Maa’idah \بئذحٌّا سحٛع waxay leedahay: م ِ { ا ً ير ِ َّن َكث َكِ ل َ و َ اء َ لِي ْ أَو ْ م ُ َخُذوى ا اتَّ َ م وِ ْ َي ل ِزَل إِ ْ ا أُن َ م َ ِّي و النَّبِ َ وِ و َّ بِالم َ ُون ِمن ْ ُؤ ُوا ي َكان ْ َو ل َ َ و ) ُون ِسق ا َ ف ْ م ُ ْي ن 81(} 9 Aayadda macneheedu waxaa weeye: “Hadday yihiin kuwa rumaysan Ilaahayهللا iyo Nabiga Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam – iyo waxa Nabiga lasgu soo dejiyay, oo ah Quraanka” kama ayan yeesheen yuhuudda iyo krishtaanka sokeeye. Laakiin in badan oo ayaga ka mid ahi waa faasiqiin, Diinta Islaamka uga baxay rumayn la’aantoodaas.(81)” Wuxuu Ilaahy, Cazza wa Jalla\ًجٚػض هللا, Aayadda boqol iyo saddex iyo tobnaad ee Suuratu Huud \دٛ٘ سحٛعku yiri: } ْ أَو ْ مِن وِ َّ ُوِن الم د ْ مِن ْ َ ُكم ا ل َ م َ و ُ الَّنار ُ َّس ُكم َ َم ت َ وا ف ُ َم َ ظَم ين ذِ َّ َى ال ل ُوا إِ َكن ْ َر ََل ت َ َ و ) ون ُ ْ َصر ن ُ َُّم ََل ت ث َ اء َ ل 113(} ِي Aayadda macneheedu waxaa weeye: “Hana u iilanina xagga kuwa thaalimiinta ah, waana gaaladee, oo aad markaas Naari idin haleeshaaye(113).” Wuxuu kaloo Ilaahay, Cazza wa Jalla\ًجٚػض هللا, Aayadda boqol iyo sideed iyo toban ee :ku yiriعٛسح آي ػّشاْ\ Suuratu Aali Cimraan َْد { ق ْ تُّم ِ ن َ ا ع َ ُّدوا م َ ًَل و ا َ ْ َخب َ ُكم ُون ْأل َ ََل ي ْ ُكم ُونِ د ْ ةً مِن َ تَّ ِخُذوا بِطَان َ ََل ت ُوا ن َ َآم َ ين ذِ َّ ا ال َ ا أَُّيي َ ي ْ مِن ُ ْ َضاء غ َ ْب ِت ال َ د َ ب ْك أَ ْ م ُ ى ُ ُور ُصد ِي ُ ْخف ا ت َ م َ و ْ ِى ِيم ا َ ْو أَف ) َ ُون م ِ ق ْ ََ ت ْ ُم ت ْ ْ ُكن ِت إِن ا َ ْْلَي ا ُ َ ُكم َّيَّنا ل َ ب ْ َد ق ُ َر ب 118(} Aayadda macneheedu waxaa weeye: “Kuwiinna rumeeyeyow, ha ka yeelanina saaxiib kuwa adinka idinka soo hara, oo ah gaalada(l18).” Wuxuu Ilaahay Tacaalaa \ٌٝرؼب هللاAayadda sagaalaad ee Suuratu Al Mumtaxinah سحٛع :ku yiriاٌّّزحٕخ\ ْخ َى إِ َ { م وا ع ُ َر َظَاى و ْ اِرُكم َ ي دِ ْ مِن ْ ُوُكم َج ْخر أَ َ ِي الِّدي ِن و ف ْ ُوُكم م َ ات َ ق َ ين ذِ َّ ِن ال َ ُ ع و َّ الم ُ ُكم ا َ ْي ن َ ا ي َ إَِّنم ْ م ُ ى ْ َّو ل َ َو ت ْ أَن ْ ا ِج ُكم َ ر ( َ ون ُ م ِ ال الظَّ ُ م ُ َك ى ِ َئ أُول َ ف ْ م ُ ي َّ ل َ َو ت َ ي ْ ن َ م َ و 9(} Aayadda macneheedu waxaa weeye: “Ilaahayهللا wuxuu idinka reebayaa kuwa Diinta Islaamka daraadeed idinkula dagaallamay oo dalkiinnana idinka soo saaray iyo kuwa gacan ku siiyay oo ugu gargaaray in dalkiinna la idinka soo saaro inaad gargaarayaal iyo sokeeyey ka dhigataan oo aad xiriirisaan. Kuwa kuwaas sokeeye iyo gargaarayaal ka dhigtana waa daallimiin(9).” 10 Inta goor oo ay gaaladu Nabi Muxammad, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, heshiis nabadeed la dhigteen, kaddibna ay buriyeen oo ay soo weerareenna way badan yihiin, kutubbada ayaana laga helayaa. Gaalada hadda joogtana heshiisyaday adduunka intiisa kale la dhigteen, sida Heshiisyada Qarammada Midoobay, maalin walba ayay buriyaan oo ay dawladaha kale ku duulaan

LA SOCO QAYBTA 3AAD

Dr. Xasanwali Sheekh Xuseen Cismaan, DVM