Geeluba Ugaasooy hadduu ayda miranaayo
Abeerkiisa[1] naaxiyo hadduu aaranku is waayo
Isaguba ma kala aamusee waysu ololaa e!
~ Raage Ugaas Warfaa Faarax Samatar, Geelu ba Ugaasooy
QORAALKAN MA AHAN MID AAN UGU TALOGELAYO bulsho guud, caamo; sida kale se, waa mid aan ugu talogelayo qof gaar,buuni. Aqoondhaaf (aqooni ama indheergarad), ulajeeddada farriintayda, dhilan karayo. Ulajeeddada, ha u qaadan wax kale; bal se waa macnaha ku dhex hadoodilan inta u dhexeyso sadarrada.
Waxa aan rajenayaa in dhambaalkaygan kula kulmi doono; adiga oo caafimaadqab ah, aad na u riyaaqsan. Farriintayda na aad sahmin doontid, halka, ay abbaaran tahay. Lacalla haddii si uun ama siyaalo kale ba, ay kugu seegto; isku day marar kale, maalmo kala duwan, in aad dib u naqtiimisid. Waa halkii uu ka oran jiray garaadkii reer Laatin, ❛Repetito est mater studiorum (Naqdiinku waa hooyada waxbarahada).❜ Waa aan hubaa, oo weliba na aad ugu kalsoon ahay, Ugaaso Malyuuneey, in aad i maan garan doontid.
Sow lama moodo in laabtaydii ba aad ka wada baxday? Miyaan halmaamay, se sidii aan uga soo dhex saari lahaa maankayga — haashaarkaagii qurxoonaa? Iyo, labaddaraadle, sidii aan ugu daawan lahaa isha maankayga.
Sidee kuugu tilmaami karayaa se, saha (xaalka) aan ku nool ahay? Mindhaa, waa sida
![](https://scontent-fra3-1.xx.fbcdn.net/hphotos-xpt1/t31.0-8/p720x720/12239403_1661126814168185_4960712246040796830_o.jpg)
“Cawees ii cayaar dhaafee, ceelka soo jiidee” — Hees Banaadiri
garwaaqsi (xusuus) madow, kaas oo aan misana gun lahayn. Armuu ama yahay ba, gedda wiyeer dhex ceegaaga ceel, ma’wi hoos u sii qoto moolsan? Si doonto, oo ay biyihiisu u yihiin dhaay qabow; haddana waa kuwo aan la cabi kareynin: jeeroo, mooyaane, Ugaaso Malyuun, ay dowli ba dowlis kale ku sii gunuddo, xarig ba xarig kale ay ku sii xirto; wadaan na, ay ceelkii ku sii geferto[2]. Kaddib na, nafteeda asqeysan ay ka waraabiso. Feejignow! Af asteysan (figurative language), murtidiisu waa banqi[2] aad u baac dheer. Ceelalyo[4] aan u haysan yeel[5] u ma guul-oonto[6]; haddii ay ku aroorto na, ku ma soo cokanaato; kama na soo hirqato — biyo. Kolka ceelka biyihiisa laga dhergo, se durba in dhabarka la xijiyo, laga jeesto, laga na ag fogaado, sow dhaqanku ma aha?
Maan u ooman, garaadkii Ugaaso Maluun; tolow, maxaa is na u wiyeer ah…? Mooyi, iga dheh. Hal ba ayaa se iga codsi ah. Gacalooy, inta anan ku wada illoobin; qaajeel ba, haddee, is kay soo ogeysii.
Maahmaah Kiswahili ah, ayaa jirta; maahmaah weeyaan, murtideeda awgeed, aan muddo dheer laabta ku soo hayay. Waxa ay oran,
❝Buuruhu ma dhaqaaqaan; dadku se way kulmaan.❞
Quluuddii[7] reer Afrika, ereyo murtiyeysan, ma waanay ahayn? Si kastaba, waxa aan rajeynayaa, maalin maalmaha ka mid ah, in aan is arki doonno.
LA SOCO QAYBO KALE …
_________________________
Eray iyo Ujeeddo
[1] abeer ~ka:: 1. baatrir, dheddigoodka ishkin (neef ama geel ama lo’ ah), ee gaaray da’deedii, balse aan weli curan; qaalin aan weli rimin ama la rimin; qaalintu se kolka ay tahay qaalin lo’aad, waxa la yiraahdaa ‘galgaal’; riyaha na, waa ‘tebis’. [2] gefer ~ka:: b. sida wadaan… iwm., wax ceel lagu loo sii daayo / rido. t. neef aan seeto, dabar, celiye, ama xarig la’aan ah (sida fardo deysan). [3] banqi: ceel leh maax aan gureyn, ceel biyo badan, ma’wi, banqay. [4] ceelalyo ~da: dadka iyo [ama] xoolaha aroorka ah; aroorka ugu soo hormara agaagga ceelka. [5] yeel ~ka [magac wadareed]: dhammaan agabta loo adeegsado in xoolaha lagu shubo, oo ay ka mid yihiin: dowli (dowlis/xarig), wadaan, naar, qabaal… iwm. [6] guul ooman: kolka xoolaha xagga ceelka loo aroorinayo, ayaa la dhahaa “guul ooman”; kol na waa “guul wabax,” ceel ayaa laga soo waraabiyay — macnaha waa ay cokan yihiin (ma oomana), oo ruunkoodii ayay guryanoqod u yihiin. [7] quluud ~da: ulajeeddo Aadmigu u wada bogo, macne laabta dadyow ku saameyn, arwaax iyo raaxo; aftahamo iyo murti hadba loo buseelo; hawraar milgo leh.
. . ● Qormo: Ugaaso Malyuun ● Wq A. M. Yusuf (Wayeel) ● Xigasho: Gole Wayeel | Isniin, Nof 23, 2015